Aby móc dobrze odtworzyć konkretny wizerunek, potrzebne jest jego doskonałe zrozumienie, odczucie jego istoty. Konieczna jest praca z literaturą, odwiedzanie muzeów, dyskusje ze specjalistami w dziedzinie sztuki sakralnej i samodzielne badania.
Jednak sztuka pisania ikon to nie tylko umiejętne kopiowanie istniejących wzorów. To również poszukiwanie własnego języka plastycznego. W ramach kanonu ustalonego przez tradycję można stworzyć niepowtarzalny styl, który będzie zachowywać bogactwo historii i przekazywać doświadczenie wiary w sposób zrozumiały dla współczesnego odbiorcy. Każde dzieło sztuki jest wypadkową odczuć i wrażliwości artysty, dotyczy to także ikon.
Pracy ikonopisarza musi towarzyszyć bezbłędne opanowanie zasad technologii. Tworzone dzieło ma być nie tylko efektowne, ale też długowieczne. Dlatego niezbędna jest wiedza o używanych materiałach i właściwym sposobie ich wykorzystania.
Taki jest mój ideał i postawa artystyczna, którą staram się realizować w codziennej pracy. Dla mnie malowanie ikon to odkrywanie siebie i swojej duchowości oraz ciągły trening cierpliwości i pokory.
Tempera jest jedną z najstarszych znanych technik malarskich. Jest to połączenie emulsji z żółtka jaja kurzego oraz naturalnych pigmentów ziemnych i mineralnych. Podłożem są deski lipowe suszone i klejone w odpowiedni sposób oraz dodatkowo wzmocnione szpongami, poprzecznymi dębowymi listwami, aby uniknąć pęknięć podczas zsychania się drewna. Do przygotowania podobrazia ikonowego używam białej zaprawy kredowo- klejowej “lewkas”. Dla złoceń wykorzystuję złoto płatkowe lub muszelkowe różnego rodzaju, często wzbogacam pozłocone powierzchnie dodatkowym efektem patyny. Techniki złocenia: złoto polerowane na pulmencie, półmatowe na mikstionach. Każda ikona po wyschnięciu jest pokryta warstwą werniksu, który chroni warstwę malarską przed negatywnym wpływem otoczenia.
Powszechna jest opinia, że prawdziwa ikona musi być malowana temperą na desce lipowej i mieć złocenia. Wiele osób kieruję się tymi względami przy wyborze ikony na prezent. Jednak o jej istocie nie świadczy tylko technika wykonania. Znacznie ważniejszą cechą jest sposób przedstawienia, język wizualny, który polega na podporządkowaniu środków malarskich wyrażanej idei. Malarstwo ikonowe jest malarstwem symbolicznym, formalnie opiera się na uproszczeniach, schematyzowaniu postaci i przedmiotów po to, aby podkreślić treść dzieła. A jest nim wizja świętości, przebóstwionej rzeczywistości, Bożej obecności w świecie.
Technika, którą najczęściej się posługuję jest moją autorską interpretacją klasycznej techniki tempery żółtkowej używanej przez artystów rosyjskich. To właśnie ona pomaga mi osiągać efekty, które są bliskie mojej estetyce. Nie jest to jednak jedyna autentyczna technika. Istnieje wiele odmian samej tempery, ale również malarstwo olejne, freskowe, akwarelowe, wreszcie zupełnie odmienne techniki jak mozaika czy witraż. Obecnie z powodzeniem stosuje się również współczesne materiały malarskie takie jak: werniksy, mikstiony i farby oparte na emulsji akrylowej, płyty drewnopodobne w jakości podobrazia, syntetyczne zamienniki trudno dostępnych pigmentów.
Każdy z tych materiałów może być używany do tworzenia wizerunków ikonowych, a o wyborze techniki i rodzaju podłoża decyduje artysta kierując się swoją własną wrażliwością, wiedzą z zakresu technologii malarskich i przeznaczeniem dzieła.
Kierując się użytkowym aspektem nie unikam stosowania współczesnych materiałów takich jak farba akrylowa do pokrycia brzegów deski (większa odporność np. na ścieranie), werniks akrylowy (ochrona UV) czy podobrazie z płyty drewnopodobnej zamiast deski lipowej. Płyta MDF charakteryzuje się największą odpornością na szkody mechaniczne, zmiany wilgotności i temperatury, nie odkształca się. Te walory sprawiają, że obecnie jest dominującym materiałem dla profesjonalnych ikonopisarzy, szczególnie przy realizacjach wielkoformatowych w przestrzeni sakralnej. Znaczna większość ikon w ikonostasach współczesnych cerkwi jest wykonana właśnie na płytach MDF.
JAK POWSTAJE IKONA
Pierwszym i kluczowym etapem tworzenia ikony jest odręczny rysunek wybranego motywu. Jest on przenoszony na zagruntowaną i wyszlifowaną do maksymalnej gładkości deskę. Rysunek zostaje delikatnie wyryty w zaprawie. Następnie można przystąpić do złoceń, zależnie od wybranej techniki. Później na desce zjawiają się pierwsze barwy. Ten etap to wypełnianie podstawowym kolorem największych, uogólnionych części kompozycji.
Stopniowo, od najciemniejszego do najjaśniejszego, następuje formowanie poszczególnych partii. Twarz i widoczne spod szat części ciała malowane są na końcu. Bliki (refleksy świetlne) to ostatnie pociągnięcia pędzla rozświetlające oblicza malowanych postaci. Obramowanie nimbu, napisy oraz elementy graficzne i zdobienia wykonuje się kiedy cała ikona jest już gotowa. Po wyschnięciu ikonę zabezpiecza się werniksem, który chroni warstwę malarską przed uszkodzeniami.